Kolejny punkt projektu „Zielarskim tropem” został wykonany.  Na trasie Questu, która została wyznaczona w zeszłym roku postawione zostały tabliczki przedstawiające oraz opisujące działanie 10 ziół i leczniczych roślin wymienionych w naszym Queście. Są to: lipa, sosna, bez czarny, pokrzywa, mniszek lekarski, nawłoć, piołun, dziurawiec, babka lancetowata i mięta. Tabliczki mają edukować poszukiwaczy skarbu i są kontynuacją działań budujących wioskę tematyczną – ziołową.

Bez czarny to roślina lecznicza- surowcem zielarskim są kwiaty i dojrzałe (czarne) owoce. Jednakże własności lecznicze mają także kora, korzenie i liście

Kwiaty działają moczopędnie, napotnie, przeciwgorączkowo, wykrztuśnie, a zewnętrznie także przeciwzapalnie. Owoce mają własności przeczyszczające, działają napotnie, moczopędnie, przeciwgorączkowo, przeciwbólowo i odtruwająco.

Napary z kwiatów są używane przy przeziębieniach, do leczenia różnego rodzaju nieżytów i stanów zapalnych dróg oddechowych i chorób reumatycznych. Z owoców zazwyczaj wykonuje się odwary używane do leczenia migreny, nerwobólów, biegunki, chorób reumatycznych, i neurologicznych, a dzięki ich własnościom odtruwającym także przy zaburzeniach przemiany materii. Zewnętrznie naparami z kwiatów przemywa się skórę przy zapaleniach skóry, wypryskach skórnych i oparzeniach, płucze jamę ustną i gardło przy stanach zapalnych oraz przemywa oczy przy zapaleniu spojówek. Napary z kwiatów bzu czarnego przy przeziębieniach mają wielokrotnie silniejsze działanie, niż napary z lipy.

Wyciągi z owoców mają także słabe działanie przeciwbólowe. Mogą być używane do przemywania jamy ustnej po usunięciu zęba i przy porażeniu nerwu twarzowego.

Wyciągi są wykorzystywane do wytwarzania maseczek kosmetycznych i kremów. Szczególnie bez czarny nadaje się do pielęgnacji skóry starzejącej się, gdyż działa zmiękczająco, przeciwzmarszczkowo i wybielająco.

Uwaga: Świeże części rośliny w większych ilościach są trujące dla ludzi. Jednakże wyższa temperatura (gotowanie czy smażenie bez przykrycia) usuwa ich własności trujące. Najczęściej dochodzi do zatrucia w wyniku spożycia niedojrzałych owoców.

Nawłoć  jest byliną zaliczaną do rodziny astrowatych i jako rodzaj skupia około 100 gatunków.

W Polsce w stanie dzikim możemy spotkać nawłoć pospolitą. Ze względu na zawartość substancji czynnych wykazuje właściwości lecznicze.  

Kolejnym gatunkiem jaki zadomowił się także w naszym ojczystym krajobrazie jest nawłoć kanadyjska. 

Nawłoć ogrodowa jest mieszańcem powstałym z połączenia różnych gatunków nawłoci - głównie z nawłocią pospolitą. Odmiany różnią się okresem kwitnienia i zależnie od konkretnej odmiany, mogą kwitnąć od końca czerwca do października. Tworzą wzniesione i zwarte kępy. Kwiaty wiechowate o pięknej jasnożółtej barwie.

Nawłoć jest wykorzystywana przede wszystkim jako środek moczopędny i przy infekcjach dróg moczowych – zwiększa wydzielanie moczu (i tym samym oczyszczanie organizmu) nawet do kilkuset procent.

Oprócz tego nawłoć ma jednak wiele innych, ciekawych właściwości:

- zawiera rutynę, czyli pomaga przy problemach z nieszczelnymi naczyńkami krwionośnymi,

- stosowana zewnętrznie jest dobrym środkiem wspomagającym gojenie się ran czy siniaków, odkaża skórę,

- jest bogata w antyoksydanty (przeciwutleniacze),

- działa przeciwzapalnie i przeciwgrzybiczo, można robić z niej płukanki czy okłady.

Herbatkę nawłociową uznaje się wręcz za herbatkę pomagającą przy katarze siennym oraz alergiach.

Pokrzywa często jest traktowana jako chwast, a to bardzo cenna roślina lecznicza i kosmetyczna (jest składnikiem wielu mieszanek ziołowych, herbatek, preparatów ziołowych, naturalnych kosmetyków), używa się jej jako paszy dla zwierząt, sporządza z niej barwnik, jest też użytkowana w ogrodnictwie (naturalne preparaty).

Pokrzywa działa oczyszczająco (oczyszcza organizm z toksyn i kwasu moczowego), moczopędnie i odtruwająco, wzmacnia układ odpornościowy, ma działanie antybakteryjne i antywirusowe. Łagodzi schorzenia skórne oraz stany zapalne stawów. Pomaga zwalczać katar sienny (działa przeciwhistaminowo). Ze względu na dużą zawartość żelaza, przyczynia się do wzrostu liczby czerwonych krwinek (przeciwdziała niedokrwistości, anemii), a dzięki działaniu ściągającemu hamuje krwawienia. Wpływa na emisję enzymów z trzustki, przez co obniża poziom cukru we krwi. Działa przeciwłojotokowo, poprawia stan cery, paznokci i włosów. Wspomaga trawienie (przez pobudzenie żołądka do wydzielania soków trawiennych). Korzeń pokrzywy hamuje rozrost tkanek prostaty, ma też działanie przeciwgrzybicze.
Surowcem zielarskim są liście pokrzywy i korzenie.

Mniszek pospolity, mniszek lekarski – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny astrowatych. Inne nazwy mniszka: mlecz, mleczaj, brodawnik, pępawa, wole oczy, mlycz, męska stałość. Owocostan mniszka pospolitego jest potocznie nazywany dmuchawcem.

Mniszek lekarski jest bardzo cenioną rośliną w ziołolecznictwie. Jest niemalże niezastąpiony

w leczeniu kamicy żółciowej, anemii czy reumatyzmu.

Mniszek lekarski jest surowcem wykazującym właściwości żółcio- i moczopędne. Oczyszcza również organizm ze szkodliwych produktów przemiany materii. Inulina zawarta w surowcu zapobiega natomiast nadmiernemu wzrostowi poziomu cukru we krwi, przez co zmniejsza ryzyko rozwoju cukrzycy. Zastosowany zewnętrznie działa regenerująco na skórę, przyspiesza gojenie się ran. Kwiaty mniszka działają również moczopędnie. Napary z kwiatów polecane są do stosowania w przewlekłym nieżycie jamy ustnej, gardła i oskrzeli.

Mniszek jest rośliną miododajną. Pozyskiwany przez pszczoły miód z mniszka lekarskiego uznawany jest za jeden z najzdrowszych.

Surowcem leczniczym są głównie liście i korzenie. Istnieje jednak również zapotrzebowanie na całą roślinę (liście z korzeniami) i same kwiaty.

Korzeń mniszka lekarskiego jest cennym źródłem łatwo przyswajalnych soli mineralnych, a w szczególności potasu.

Liście mniszka pospolitego obfitują również w potas, magnez, krzem i witaminy: C i B.

Kwiaty mają podobną zawartość substancji czynnych co liście z tą różnicą, że zawierają większą ilość olejku eterycznego.

Na świecie spotkać można ponad 30 gatunków tej niezwykłej rośliny, u nas najbardziej popularne są mięta zielona i mięta pieprzowa. Niepozorne małe listki to istne bogactwo aromatycznych, pożytecznych i odżywczych składników. Znajdziemy w nich olejki eteryczne (głównie mentol, który odświeża, ma działanie antyseptyczne, przeciwwirusowe i przeciwbólowe), garbniki (właściwości przeciwzapalne i ściągające), flawonoidy (przeciwutleniacze), dzięki którym mięta działa rozkurczająco czy gorycze, wspomagające układ trawienny. Oprócz tego można w niej znaleźć karoten, rutynę, witaminy A i C, a także pierwiastki: żelazo, magnez, wapń, potas.

Mięta łagodzi dolegliwości żołądkowe, udrażnia drogi oddechowe, działa uspokajająco, przeciwwymiotnie, dezynfekująco, uśmierza ból i odświeża oddech.

Bylica piołun to roślina, która występuje powszechnie zarówno w Europie, Azji jak i Ameryce.

W celach leczniczych stosuje się przede wszystkim ziele i liście piołunu. Zebrane i wysuszone, mogą posłużyć do przygotowywania naparów, znane są jednak przypadki przygotowywania również nalewek z tego ziela.

Wysuszone ziele ma silnie korzenny zapach i bardzo ostry, gorzki smak ( z powodu silnego zapachu przechowywać z dala od innych ziół).

W warunkach domowych najczęściej stosuje się piołun przy zaburzeniach trawiennych –

zwłaszcza niestrawności i wzdęciach, do leczenia wątroby i woreczka żółciowego, zaburzeń miesiączkowych i do walki z owsikami oraz dla poprawy… humoru.

Piołun poprawia trawienie i działa bakteriobójczo.

Uwaga: W większych dawkach ziele może być bardzo szkodliwe, zwłaszcza w połączeniu z alkoholem (w piołunie jest zawarty narkotyk – gorzka absynta).

Niektóre jego składniki działają na ośrodkowy układ nerwowy silnie pobudzająco wywołując najpierw agresję, potem drgawki, poty, zapaść, a nawet śmierć. Leków z piołunem nie wolno zażywać dłużej niż przez miesiąc, gdy dawka lecznicza nie przekracza 1g.

Babka lancetowata, babka zwyczajna - należą do rodziny babkowatych i rosną u nas niemal dosłownie wszędzie: na łąkach, polach, miedzach, pastwiskach, w ogrodach itp. Są roślinami trwałymi o krótkim kłączu i liściach zebranych w rozetę. Kwitną i owocują od maja do września, niepozorne, żółtobiałe kwiaty zebrane są w kłosy.

Surowcem zielarskim są liście obu babek. Zawierają one glukozyd aukubinę, flawonoidy, garbniki, polisacharydy, kwas askorbinowy, sole mineralne i inne składniki.

Najczęściej świeży, zmiażdżony liść babki służy do nacierania miejsc pokłutych przez komary lub inne drobne insekty. Ból i obrzęk mijają bez śladu. Zawdzięcza się to między innymi cynkowi, w który babka jest bogata.

Dziurawiec zwyczajny to bylina która poprawia nastrój. Znosi napięcie i niepokój, chroni przed depresją .

Dziurawiec zwyczajny działa moczopędnie, reguluje pracę wątroby i dróg żółciowych, wspomaga leczenie wrzodów i nieżytów żołądka (prawdopodobnie ze względu na działanie przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne). Zewnętrznie z oleju dziurawcowego robi się okłady na odmrożenia i wrzody.

Pomaga na pro­ble­my z ukła­dem tra­wien­nym: dziu­ra­wiec po­ma­ga w sta­nach za­pal­nych i skur­czach dróg żół­cio­wych, skłon­no­ściach do ka­mi­cy żół­cio­wej, osła­bie­niu czyn­no­ści wą­tro­by, zmniej­szo­nym wy­dzie­la­niu soków tra­wien­nych, wzdę­ciach, bó­lach brzu­cha. Po­moc­ni­czo sto­su­je się go także w ka­mi­cy ner­ko­wej. Naj­cen­niej­sze są li­ście i zło­to­żół­te kwia­ty - to w nich wła­śnie kon­cen­tru­ją się lecz­ni­cze sub­stan­cje.

A skąd w na­zwie na­wią­za­nie do dziur? Wy­star­czy przyj­rzeć się list­kom… Całe usia­ne są pra­wie prze­zro­czy­sty­mi punk­ci­ka­mi, do złu­dze­nia przy­po­mi­na­ją­cy­mi dziur­ki. W rze­czy­wi­sto­ści są to zbior­nicz­ki olej­ku, któ­re­mu m. in. zioło za­wdzię­cza swoje cenne wła­ści­wo­ści.

Lipa należy do drzew silnie nektaryzujących, masowo oblatywanych przez pszczoły. Kwiaty lipy odznaczają się typowym silnym, miodowym aromatem. 

Kwiaty lipy zawierają: garbniki, śluzy, pektyny, flawonoidy, kwasy organiczne, sole mineralne (między innymi manganu) oraz olejki eteryczne, cukry i niektóre witaminy. Kwiat lipowy jest dobrą namiastką herbaty. Miód lipowy posiada zbliżone właściwości do kwiatu lipowego. Zioła takie jak lipa pomogą na przeziębienie, gdy tylko poczujemy pierwsze oznaki choroby.

Surowcem leczniczym są kwiatostany wraz z podsadką. Posiadają one w pierwszym rzędzie właściwości napotne i przeciwgorączkowe, przy przeziębieniach i zaflegmieniu górnych dróg oddechowych. Lipa znajduje również zastosowanie w chorobach nerek, pęcherza i w nerwicach. Naparem z kwiatu lipowego można także płukać gardło. Napar z kwiatów lipy działa napotnie i przeciwgorączkowo, moczopędnie, sokopędnie, uspokajająco oraz przeciwskurczowo. Łagodzi także kaszel.